Tag: Deep sky

PAPENSLAG (van onze verslaggever te velde) – Met het stilvallen van de avondklok op 28 april kwam ook aan de maandenlange astronomische stilte op Papenslag een eind: eindelijk kon weer eens als vanouds een sterrenkundige waarneemactie op touw worden gezet. Het wachten was nog op een heldere nacht. Die deed zich voor op 7 mei.

Vier van de vijf RLG-ers kwamen opdagen: Paul (in tweevoud), Marten (1x) en de auteur (1x), samen dus 4 man, voor wie goed heeft meegerekend. Buiten de RLG-leden waren overigens nog enkele waarnemers ter plekke, waarbij uw verslaggever de tel is kwijtgeraakt. Alles coronaproof – Papenslag biedt immers ruimte genoeg om lichtjaren afstand te houden.

Omdat maan noch planeten het de moeite vonden te verschijnen, werd het een typische deepskynacht. Er stond weinig wind en na het oplossen van de laatste cumuluswolkjes was het helder. Toen de astronomische duisternis zo tegen middernacht zich van het zwerk meester had gemaakt, wees de SQM zelfs 21.0 aan. Dat hebben we hier nog niet zo heel vaak gemeten.

Afgezien van een luidruchtig nachtelijk vogelconcert – wulpen, kieviten, waterhoenderen en kwartels lieten zich uitgebreid horen – was er weinig lenteachtigs te bespeuren aan deze meinacht. Het was behoorlijk fris en de ene waarnemer was daar beter op voorbereid dan de ander. Zonder twijfel was Paul C. in zijn koningsblauwe space suit het beste tegen de kosmische kilte opgewassen.

Na het uitladen en opstellen van het instrumentarium en het uitwisselen van alle coronanieuwtjes aan een snel opgetuigde koffietafel werd het tijd voor het serieuze werk.

Het eerste object dat waargenomen werd was niet de voor dit seizoen gebruikelijke Uil- of Draaikolknevel maar een verse lichting nieuwe satellieten van Elon Musks Spacejunk project, dat in een rijtje van noord naar zuid over het nachtelijk uitspansel trok. En dat terwijl een Chinese rakettrap de daaropvolgende dag elk moment op een nog onbekende plek op aarde zou neerploffen. Er vindt momenteel een betreurenswaardige ruimtewedloop plaats om wie het meeste schroot in een baan om de aarde weet te brengen.

Terug naar het ambacht. In een ommezien stond een Orion Optics 12 duims dobson opgesteld, waarvan de auteur niet heeft kunnen vaststellen of en zo ja hoeveel M- en NGC-objecten deze avond door dit formidabele instrument de revue zijn gepasseerd.

Paul C. had een voor zijn doen bescheiden instrumentarium meegebracht: een aan een laptop verbonden Canon EOS camera met Sigma 135mm telelens via 3d-geprinte buisringen op een Skywatcher Star Adventurer. De verslaggever had een vergelijkbare setup: een Canon 135mm telelens met een Starlight SXV-H9 CCD camera op een iOptron Skyguider Pro montering. Bij gebrek aan spectaculaire emissienevels in dit jaargetijde, hadden we beiden onze zinnen gezet op hetzelfde obscure reflectieneveltje in Cepheus, NGC7073 alias de Irisnevel.

Het was een tamelijk vochtige nacht en aanvankelijk scoorden de beeldschermen van de laptops meer dauwdruppels dan fotonen uit de kosmos. De Irisnevel bleek een taaie tegenstander en eenmaal gevonden liet deze – bij gebrek aan elektronische besturing bij deze kleine monteringen – zich niet zomaar even met kleumende vingers naar het beeldmidden verplaatsen.

Toen rond 1:30 de eerste subs waren geschoten en tegelijkertijd de eerste wolkjes vanuit het zuiden de naderende depressie van morgen aankondigden, werd het tijd om in te pakken. Het ondertussen bedauwde instrumentarium werd ontmanteld en verdween in de kofferbak. De ruiten van het wagenpark werden van ijs ontdaan alvorens een ieder zich over de nachtelijke landwegjes huiswaarts spoedde, hopelijk met genoeg data op op de usb-stick voor een toonbaar plaatje.

PAPENSLAG (Van onze verslaggever te velde) – Vanaf eind mei zinkt de zon ’s nachts minder dan 18° onder de horizon, wordt het voor half augustus niet meer echt donker en spreken we van grijze nachten. Dat verhinderde niet dat op de avond van 29 juni drie van de vijf RLG-ers zich verzamelden tussen de zomerse maisvelden van Papenslag, voor een ouderwets gezellige waarneemnacht, in de eerste plaats om de lichtende nachtwolken te fotograferen – die er niet waren.

Behalve de lichtende nachtwolken hadden ook de secties Hengelo en Vroomshoop verstek laten gaan, zodat de deelname van de expeditie beperkt bleef tot Marcel, Marten en uw participerende verslaggever. Het was een avond waarbij het de waarnemers verder aan niets ontbrak: een prachtige zomeravond in het veld, bier en droge worst, koffie en koeken…

Op Papenslag is het op een mooie zomeravond altijd een drukte van belang: behalve wij drieën waren er kieviten en vleermuizen (laatvliegers) die in de schemer rondvlogen en kwartels die verscholen in het gras hun kenmerkende roep lieten horen. En dan de honderden kikkers die in de sloot langs ons wegje, die zo te horen hun eigen star party hadden aangericht met live muziek tot in de kleine uurtjes.

Het was al dagen kraakhelder, maar juist op deze avond kwamen er tot onze schrik kleine wolkjes aandrijven. Tot onze opluchting losten ze weer op voor de duisternis intrad. Terwijl wij onze instrumenten opstelden, kwam vanuit het oosten de aardschaduw op ons af en toverde de inmiddels achter de kim verzonken zon een fraaie stralenboog aan de westelijke hemel.

Marcel had zijn 25 cm dobson bij zich met het oog op de Messier-objecten van de zomersterrenhemel. Marten had een van Paul K. overgenomen vintage JSO 13cm f/6 newton meegenomen, die na jaren op zolder zijn collimatie nog niet had verloren en ons ragscherpe beelden voorschotelde van o.m. Jupiter en Saturnus. De auteur had zijn gloednieuwe IOptron Skytracker Pro bij zich, een vestzakmonterinkje dat toch nog zo’n 5 kg aan apparatuur moest kunnen dragen. Zoveel woog de meegenomen Starlight SXV-H9 CCD camera met Canon EF 135 mm lens bij lange na niet. Deze nacht was een mooie gelegenheid deze montering eens aan de tand te voelen.

De seeing was voortreffelijk. Zowel de dobson van Marcel, de JSO van Marten als de 65mm Swarovski van de auteur, welke laatste voorafgaand aan de camera nog even op de IOptron werd gezet, lieten prachtige planeetbeelden zien. Later schakelden de spiegelkijkers over op het Messiergebeuren, waarbij vooral M27 door de 25mm dob in het oog sprong.

De Canonlens met Starlightcamera werd gericht op de rijke sterrenhopen in de Melkweg. De Ioptron-montering deed wat hij moest doen – foutloos volgen. De enige grens werd gesteld door het grijs van de hemelachtergrond.

Toen de kleine uurtjes inmiddels op hun laatste benen liepen en in het noordoosten het zwerk begon te kleuren, werd het tijd om de apparatuur in te laden en naar huis te tuffen om nog een laatste restje nachtrust te pakken. We reden huiswaarts met een geruststellende gedachte: een grijze nacht is ook een nacht.