Tag: Deep sky

Eigen Huis & Tuin

Bij gebrek aan heldere nachten in de zwaarbewolkte maanden november en december 2022 bleef het sterrenkundig ambacht noodgedwongen beperkt tot het schieten vanuit eigen tuin, waarbij tenminste nog snel actie kon worden ondernomen bij een plotselinge nachtelijke opklaring. Bovendien was het warme huis binnen handbereik… 🙂

Deepsky

NGC1499 (Californianevel, Perseus)
3 panel mozaĂŻek, 84x300sec Ha, RGB
Camera: Atik 383L – Optiek: SW Esprit 100 – SW EQ8
20-11-2022 Paul Colenbrander, Vroomshoop – NL

(Klik op de foto voor de originele resolutie)

Planeten

Behalve bewolking speelde ook de kwaliteit van de atmosfeer parten. De seeing is in deze maanden bij alle waarneemavonden geen moment beter geweest dan III op de Antoniadi-schaal. De resultaten van vooral Jupiter zijn daardoor wat onder de maat gebleven.

Mars

11-11-2022; 23:20 UT
Diameter=16.21″; m=-1.48; alt=42° CM=27.3°
Optics: Takahashi Mewlon 210 + 2x TV Powermate + ASH ADC; Camera=ZWO ASI290MM
Filter: Astronomik LRGB. F=6050mm (f/29).
Pieter Welters, Deventer – NL

12-12-2022; 18:37 resp. 19:59 UT
Diameter=16.8″; m=-1.7; alt=34° resp. 46°
Optics: Takahashi Mewlon 210 + 2x TV Powermate + ASH ADC; Camera=ZWO ASI662MC
Filter: Astronomik L. 5550mm (F/23).
Pieter Welters, Deventer – NL

Jupiter

JUPITER met rode vlek
11-11-2022; 22:30 UT
Diameter=46.18″; m=-2.73; alt=33½°
Optics: Takahashi Mewlon 210 + 2x TV Powermate + ASH ADC; Camera=ZWO ASI290MM
Filter: Astronomik LRGB. F=5100mm (f/24).
Pieter Welters, Deventer – NL

JUPITER & Ganymedes
13-11-2022; 17:28 UT
Diameter=45.94″; m=-2.72; alt=27° (Ganymedes 1.7”).
Optics: Takahashi Mewlon 210 + 2x TV Powermate + ASH ADC; Camera=ZWO ASI290MM
Filter: Astronomik LRGB. F=5350mm (f/25).
Pieter Welters, Deventer – NL

JUPITER, Io met schaduw.
12-12-2022; 17:49 UT
Diameter=41.9″; m=-2.51; alt=28°
Optics: Takahashi Mewlon 210 + 2x TV Powermate + ASH ADC; Camera=ZWO ASI662MC
Filter: Astronomik L. F=4800mm (F/20).
Pieter Welters, Deventer – NL

De Takahashi Mewlon 210 in actie (locatie Papenslag)

Nachtwerk na avondklok

PAPENSLAG (van onze verslaggever te velde) – Met het stilvallen van de avondklok op 28 april kwam ook aan de maandenlange astronomische stilte op Papenslag een eind: eindelijk kon weer eens als vanouds een sterrenkundige waarneemactie op touw worden gezet. Het wachten was nog op een heldere nacht. Die deed zich voor op 7 mei.


Vier van de vijf RLG-ers kwamen opdagen: Paul (in tweevoud), Marten (1x) en de auteur (1x), samen dus 4 man, voor wie goed heeft meegerekend. Buiten de RLG-leden waren overigens nog enkele waarnemers ter plekke, waarbij uw verslaggever de tel is kwijtgeraakt. Alles coronaproof – Papenslag biedt immers ruimte genoeg om lichtjaren afstand te houden.

Omdat maan noch planeten het de moeite vonden te verschijnen, werd het een typische deepskynacht. Er stond weinig wind en na het oplossen van de laatste cumuluswolkjes was het helder. Toen de astronomische duisternis zo tegen middernacht zich van het zwerk meester had gemaakt, wees de SQM zelfs 21.0 aan. Dat hebben we hier nog niet zo heel vaak gemeten.

Afgezien van een luidruchtig nachtelijk vogelconcert – wulpen, kieviten, waterhoenderen en kwartels lieten zich uitgebreid horen – was er weinig lenteachtigs te bespeuren aan deze meinacht. Het was behoorlijk fris en de ene waarnemer was daar beter op voorbereid dan de ander. Zonder twijfel was Paul C. in zijn koningsblauwe space suit het beste tegen de kosmische kilte opgewassen.

Na het uitladen en opstellen van het instrumentarium en het uitwisselen van alle coronanieuwtjes aan een snel opgetuigde koffietafel werd het tijd voor het serieuze werk.

Het eerste object dat waargenomen werd was niet de voor dit seizoen gebruikelijke Uil- of Draaikolknevel maar een verse lichting nieuwe satellieten van Elon Musks Spacejunk project, dat in een rijtje van noord naar zuid over het nachtelijk uitspansel trok. En dat terwijl een Chinese rakettrap de daaropvolgende dag elk moment op een nog onbekende plek op aarde zou neerploffen. Er vindt momenteel een betreurenswaardige ruimtewedloop plaats om wie het meeste schroot in een baan om de aarde weet te brengen.

Terug naar het ambacht. In een ommezien stond een Orion Optics 12 duims dobson opgesteld, waarvan de auteur niet heeft kunnen vaststellen of en zo ja hoeveel M- en NGC-objecten deze avond door dit formidabele instrument de revue zijn gepasseerd.

Paul C. had een voor zijn doen bescheiden instrumentarium meegebracht: een aan een laptop verbonden Canon EOS camera met Sigma 135mm telelens via 3d-geprinte buisringen op een Skywatcher Star Adventurer. De verslaggever had een vergelijkbare setup: een Canon 135mm telelens met een Starlight SXV-H9 CCD camera op een iOptron Skyguider Pro montering. Bij gebrek aan spectaculaire emissienevels in dit jaargetijde, hadden we beiden onze zinnen gezet op hetzelfde obscure reflectieneveltje in Cepheus, NGC7073 alias de Irisnevel.

Het was een tamelijk vochtige nacht en aanvankelijk scoorden de beeldschermen van de laptops meer dauwdruppels dan fotonen uit de kosmos. De Irisnevel bleek een taaie tegenstander en eenmaal gevonden liet deze – bij gebrek aan elektronische besturing bij deze kleine monteringen – zich niet zomaar even met kleumende vingers naar het beeldmidden verplaatsen.

Toen rond 1:30 de eerste subs waren geschoten en tegelijkertijd de eerste wolkjes vanuit het zuiden de naderende depressie van morgen aankondigden, werd het tijd om in te pakken. Het ondertussen bedauwde instrumentarium werd ontmanteld en verdween in de kofferbak. De ruiten van het wagenpark werden van ijs ontdaan alvorens een ieder zich over de nachtelijke landwegjes huiswaarts spoedde, hopelijk met genoeg data op op de usb-stick voor een toonbaar plaatje.

Post-Coronal Mass Event op Papenslag

PAPENSLAG (van onze verslaggever) – Voor het eerst sinds de wereldwijde uitbraak van Corona Borealis konden de RLG-leden op 20 mei eindelijk weer eens bijeenkomen voor een waarneemactie. Geen dag te vroeg, want planeet Venus stond op het punt afscheid te nemen van de avondhemel. De kosmos wacht op niemand!

Het terrein hier op Papenslag is bijna 100 hectare groot, dus 1½ lichtjaar afstand houden is hier geen probleem. Zodoende waren al voor zonsondergang 4 van de 5 RLG-ers aanwezig. Alleen Marcel kon er vanwege een grensgeschil met onze zuiderburen helaas niet bij zijn.


(foto’s © Paul K. en de verslaggever)

Behalve Paul (2x), Marten en Pieter waren er een 12 duims Orion Optics dobsonian, een Celestron C8 op een Takahashi EM200, een Vixen 20×80 bino op statief, een Canon EOS 6D met 50mm objectief op een SkyWalker Star Adventurer Pro en een 21 cm Takahashi Mewlon op een Zeiss Ib montering.

Venus vertoonde in de telescopen een ragfijne sikkel van bijna 60” groot. Het project “Venus Onthuld”, d.i. de pogingen om door de Mewlon met een speciaal IR-filter dwars door het Venerische wolkendek heen te kijken, werd helaas een fiasco. Het donkere deel van de planeet bleef – zelfs door een Schott RG1000nm filter – in totale duisternis gehuld. Zo gaat dat vaak bij doorkijkbrillen: er wordt veel beloofd, maar in de praktijk is er niets te zien.

De astronomische duisternis liet lang op zich wachten, dus er was ruimschoots tijd voor een bescheiden koffietafel met breed assortiment koeken. Zo tegen middernacht werd het dan toch een beetje donker en konden we aan de bak. De diverse instrumenten boden een fraaie blik op de attracties van de late lentesterrenhemel, waaronder epsilon2 Lyræ, M57, M13 en M51.

Tegen enen was het tijd om het inmiddels zwaar bedauwde instrumentarium weer in de auto’s te laden alvorens ons tussen de witte wieven door huiswaarts te begeven.

Een grijze Papenslagnacht

PAPENSLAG (Van onze verslaggever te velde) – Vanaf eind mei zinkt de zon ’s nachts minder dan 18° onder de horizon, wordt het voor half augustus niet meer echt donker en spreken we van grijze nachten. Dat verhinderde niet dat op de avond van 29 juni drie van de vijf RLG-ers zich verzamelden tussen de zomerse maisvelden van Papenslag, voor een ouderwets gezellige waarneemnacht, in de eerste plaats om de lichtende nachtwolken te fotograferen – die er niet waren.

Behalve de lichtende nachtwolken hadden ook de secties Hengelo en Vroomshoop verstek laten gaan, zodat de deelname van de expeditie beperkt bleef tot Marcel, Marten en uw participerende verslaggever. Het was een avond waarbij het de waarnemers verder aan niets ontbrak: een prachtige zomeravond in het veld, bier en droge worst, koffie en koeken…

Op Papenslag is het op een mooie zomeravond altijd een drukte van belang: behalve wij drieën waren er kieviten en vleermuizen (laatvliegers) die in de schemer rondvlogen en kwartels die verscholen in het gras hun kenmerkende roep lieten horen. En dan de honderden kikkers die in de sloot langs ons wegje, die zo te horen hun eigen star party hadden aangericht met live muziek tot in de kleine uurtjes.

Het was al dagen kraakhelder, maar juist op deze avond kwamen er tot onze schrik kleine wolkjes aandrijven. Tot onze opluchting losten ze weer op voor de duisternis intrad. Terwijl wij onze instrumenten opstelden, kwam vanuit het oosten de aardschaduw op ons af en toverde de inmiddels achter de kim verzonken zon een fraaie stralenboog aan de westelijke hemel.

Marcel had zijn 25 cm dobson bij zich met het oog op de Messier-objecten van de zomersterrenhemel. Marten had een van Paul K. overgenomen vintage JSO 13cm f/6 newton meegenomen, die na jaren op zolder zijn collimatie nog niet had verloren en ons ragscherpe beelden voorschotelde van o.m. Jupiter en Saturnus. De auteur had zijn gloednieuwe IOptron Skytracker Pro bij zich, een vestzakmonterinkje dat toch nog zo’n 5 kg aan apparatuur moest kunnen dragen. Zoveel woog de meegenomen Starlight SXV-H9 CCD camera met Canon EF 135 mm lens bij lange na niet. Deze nacht was een mooie gelegenheid deze montering eens aan de tand te voelen.

De seeing was voortreffelijk. Zowel de dobson van Marcel, de JSO van Marten als de 65mm Swarovski van de auteur, welke laatste voorafgaand aan de camera nog even op de IOptron werd gezet, lieten prachtige planeetbeelden zien. Later schakelden de spiegelkijkers over op het Messiergebeuren, waarbij vooral M27 door de 25mm dob in het oog sprong.

De Canonlens met Starlightcamera werd gericht op de rijke sterrenhopen in de Melkweg. De Ioptron-montering deed wat hij moest doen – foutloos volgen. De enige grens werd gesteld door het grijs van de hemelachtergrond.

M39
Open sterrenhoop M39 (Cygnus). Starlight SXV-H9 CCD camera, Canon EF 135 mm lens, IDAS LPS-P2 filter, IOptron Skytracker Pro
9×90 sec. f/4. 29-06-2019; 22:58-23:37 UT.

Gamma Cygni
Gamma Cygni (Sadr) en omgeving. Starlight SXV-H9 CCD camera, Canon EF 135 mm lens, IDAS LPS-P2 filter, IOptron Skytracker Pro
6×120 sec. f/4. 30-06-2019; 00:04-00:14 UT.

Toen de kleine uurtjes inmiddels op hun laatste benen liepen en in het noordoosten het zwerk begon te kleuren, werd het tijd om de apparatuur in te laden en naar huis te tuffen om nog een laatste restje nachtrust te pakken. We reden huiswaarts met een geruststellende gedachte: een grijze nacht is ook een nacht.

Volgende pagina »