OMMEN (van onze verslaggever) – Er lagen allang plannen om het “Ardennenoffensief” van 10 jaar geleden nog eens over te doen, iets dichter bij huis maar in een vergelijkbare ambiance. In plaats van september werd het – door vakanties van diverse leden – het laatste oktoberweekeinde van vrijdag 25 t/m zondag 27 oktober. Lees hieronder het verslag.
Het lijdend voorwerp van ons waarneemweekeinde was vakantiehuis De Olde Regge bij Ommen: een afgelegen groot houten huis in klassieke blokhutstijl, van alle gemakken voorzien, waaronder veranda, terrassen rondom, buiten-BBQ, meerdere badkamers, jacuzzi, kelderbar met biljart en dartbord, wifi, groot beeldscherm, twee piano’s en een midwinterhoorn. Enkel de astronomische apparatuur was user-supplied.
Alles in en om het huis ademde vintage, net als de vijf bezoekers aan wie de jaren ook niet ongemerkt waren voorbijgegaan.
Wat natuurlijk niet mocht ontbreken was de perfecte ligging, idyllisch te midden van grazige weiden bevolkt met lakenvelder koeien en de Oude Regge, die traag zijn weg zocht tussen de rietkragen. En niet te vergeten vrij uitzicht op de zuidelijke hemel.
De late herfst in Nederland staat nu niet bepaald bekend om het mooie weer – die kans hadden we voorbij laten gaan. De weersverwachting bood enkel ruimte voor weemoed en heimwee naar de heldere nachten van weleer. De eerste nacht was stormachtig met razendsnel overtrekkende cirrusvelden. Ondanks dat wist de schrijver dezes nog een opname van het omfloerste sterrenbeeld Orion aan het onstuimige zwerk te ontfutselen, zij het met een stilstaande camera op statief.
Het waarneemvolk was weldra weer binnen, waar de rest van de nacht werd zoekgebracht met het kijken naar de sketches van Jiskefet, die na al die jaren nog niets aan scherpte hadden verloren.
Een en ander leidde ertoe dat de meesten zich de ochtend daarop gebroken aan de ontbijttafel meldden. Het copieuze ontbijt – met sterke koffie – maakte veel goed, temeer daar onverwacht de zon zich meldde en de club zich met de koffie ter hand naar buiten spoedde om vervolgens de zon te gaan spotten. Ja, mooiweer-astronomen, dat zijn we! Het observeren geschiedde met een Coronado PST van Paul en de Televue 76 met SF-70 H-alfafilter van de verslaggever. Kon de omvangrijke bagage toch nog worden ingezet! De steeds meer wijkende cirrus bood zelfs ruimte voor een zonnefoto met protuberans.
Zondagochtend was het allemaal voorbij. De meesten hadden wegens ongeduldig wachtende klussen thuis vervroegd afscheid genomen, zodat tegen het middaguur de schrijver de deur van de Olde Regge definitief achter zich dichttrok.
Toen uw verslaggever eenmaal thuis die zondagavond even de tuin inliep – je raadt het al – was het kraakhelder.
Een lang gekoesterde wens van mij is een reis naar La Palma. 29 november was het zo ver.
Lastminute vlucht, huisje en auto geboekt en met een beetje geluk de komeet van de eeuw als bonus.
Helaas ging ISON op ISOFF en is geheel verdampt achter de zon.
Door het gebrek van Internet ter plaatse wist ik dat pas een paar dagen later, geen ramp want het idee was dat de komeet pas rond 5 december hoog genoeg zou staan.
Geen bonus, wel een prachtige sterrenhemel. Vrij zicht op het westen over de oceaan en aarde donker. De 2e avond was het eerste moment dat ik een kans kreeg om iets van de sterrenhemel te zien door een gat in de bewolking.
Wow dit beloofde nog wat als het helemaal helder zou zijn… Voordat ik wou gaan slapen nog even snel buiten kijken… het was helemaal open getrokken! Even dacht ik dat er toch wolken waren, maar dat was de Melkweg! Wat veel sterren! De bekende sterrenbeelden zijn moeilijk te herkennen door de enorme hoeveelheid extra zichtbare sterren die er tussen staan. Orion staat al hoog en de orion nevel is gemakkelijk met het blote oog te zien. Jupiter doet bijna zeer aan de ogen, de plejaden in de stier en in het westen is de zwaan bezig richting oceaan te zakken en met het blote oog is gemakkelijk de structuur van de Melkweg te zien.
Met de meegebrachte verrekijker en spottingscope naar wat bekende objecten gekeken, maar helaas na een tijdje kwamen er nieuwe wolken over de vulkaan binnen rollen, zodat het weer was afgelopen. Even later regende het zelfs, en kwam er een einde aan de eerste kennismaking met de sterrenhemel van La Palma.
Op maandag en dinsdag heb ik de camera op de geleende vixen polarie van Pieter opgebouwd, maar kon ik geen foto’s maken doordat er steeds bewolking kwam overdrijven. De vooruitzichten voor de woensdag waren perfect, de hele dag zon en ’s nachts helder! De voorspellingen klopten, zodat ik na een lekker dagje luieren in de zon aan het einde van de middag de camera’s al kon opstellen. Ik had er twee meegenomen, een Canon 1000Da met losse voeding, canon 17-40mm L lens op een vixen polarie met Berlebach mini statief. De 2e set was mijn gewone camera, een canon 50D met Canon 10-22mm groothoek lens voor de timelapse opnamen op vast statief. De Canon 1000Da zat met een USB van aan mijn laptop met daarop het programma Backyard EOS. Heerlijk om te gebruiken, eenvoudig scherpstellen en alle opnamen komen direct op de pc. Goede controle van de gemaakte opnamen op het laptopscherm. Hierdoor zag ik na een paar opnamen een wazige plek op de foto’s terwijl er geen wolken over kwamen. Na een blik op de lens was duidelijk waarom, een dauwplekje precies in het midden en.. aan de binnenkant van de lens. Het enige wat ik kon bedenken was dat de lensverwarming te hoog stond. Na een paar minuten was de plek weer weg en kon ik verder gaan met fotograferen.
Terwijl de camera’s hun werk deden, zat ik relaxed te genieten van al het moois wat er te zien was. Met het blote oog zag ik een paar wazige plukjes in het sterrenbeeld Voerman, met de verrekijker er bij blijken dit M36 en M38 te zijn. Mooie open sterrenhopen. Links naast de ster Albireo bekijk ik M27 de halternevel die erg gemakkelijk is te zien. Misschien wel eenvoudiger dan in Nederland met een telescoop. Ook de Orion nevel is prachtig in de verrekijker, erg veel contrast en mooie structuur van de gassen.
Opeens valt het mij op dat ik de vaste camera niet meer hoor, accu leeg? Nee, het blijkt de timer te zijn, deze kan maximaal 99 foto’s maken en stopt dan. Snel een verse accu er in en de timer weer gestart. Onder het genot van een gaasje wijn en een sigaar, bij een temperatuur van 19 graden realiseer ik me dat het niet veel beter gaat worden, de hoeveelheid sterren en deze transparantie zijn niet te vergelijken met de Nederlandse omstandigheden. Een slechte nacht op La Palma is altijd nog beter dan de beste nacht in Nederland.
Overdag is ook veel te zien en te ondernemen op La Palma, en een week is te kort om alles te zien.
Een 2e bezoek aan La Palma staat zeker op mijn verlanglijstje!
RUMEIN (CH) – Op zaterdag 17 september vertrokken Lisette en ondergetekende voor een tweeweekse vakantie naar het ZwitserseVal Lumnezia(Graubünden), in de hoop naast bergwandelen ook nog een paar mooie plaatjes van de sterrenhemel te schieten.
Val Lumnezia is Raeto-Romaans en betekent: “Dal van het licht”. Dat klopte ook wel, want een lantaarnpaal met hogedruk-natriumlamp stond pal voor het huis. De telescoop met camera moest worden weggemoffeld in het enige schaduwhoekje van de tuin, pal naast de barbecue, waar alleen tussen boom en huis door het zenit zichtbaar was, met enkel de Zwaan als haalbaar doel.
NGC 7000 (CYG) 8 x 240 sec., 16-09-2012; 20:45-21-42 UT, 1600 iso.
Zon op 18-09-2012; 08:57 UT
Apparatuur: TeleVue 76 lenzenlijker, Vixen Super Polaris montering en Baader-gemodificeerde Canon EOS 350D camera meegenomen. Voor zonne-opnamen: SolarScope SF70 H-alfa filter en een The Imaging Source DMK 41AU02.AS astrocamera.
Beetje laat gepubliceerd, dit verhaal. Er was daar in den vreemde geen internet, dus net als bij James Cook z’n Venus-expeditie op Tahiti in 1767 moest mijn publicatie anno 2012 vanuit het Ertsgebergte wachten tot na terugkeer thuis…
De zomervakantie viel voor Lisette en ondergetekende dit jaar in de eerste twee weken van juni. De Venusovergang van 6 juni ook. Wat nu? De Venusovergang dan maar missen en 115 jaar wachten? No way! Acht jaar geleden op 8 juni 2004 had ik de vorige Venustransit gezien, in Bussloo. Nu op naar de tweede.
De vakantie brachten we dit jaar door in het Ertsgebergte, in Oost-Duitsland, op 740m hoogte in het dorpje Rübenau (50°599025 N, 13°287427 O). Het huisje dat we voor twee weken hadden gehuurd lag op een weids plateau met vrij uitzicht op het oosten. Ook op Google Maps waren geen onverwachte obstakels te zien. Ideaal dus om vanuit de tuin de Venusovergang waar te nemen. Tenminste, dat dachten we.
Door mijn afwezigheid werden de kansen gespreid om het fenomeen waar te kunnen nemen, want de thuisblijvers onder de RLG-ers zouden op de Papenslag een poging wagen. Natuurlijk waren de weersomstandigheden de grote potentiële spelbreker, zowel voor de transitreizigers als voor de thuisblijvers. De statistische gegevens voor helder weer in dit seizoen waren niet bemoedigend: meer dan 25% kans om iets van de overgang te zien hadden we niet.
Bagage
Naast de gebruikelijke bagage zoals verschoning en tandenborstel ging dus het mobiele zonne-observatorium mee: de TeleVue 76 lenzenkijker, een Super Polaris op een reisstatief, een Herschelprisma met de nodige befiltering, Solarscope SF70 H-alfafilter en twee DMK-camera’s. Omdat we per auto gingen hoefden we niet op een grammetje meer of minder te kijken…
Hoe, wat en waar
De cijfers had ik opgezocht met Skymap Pro: ter plaatse zou de zon op 6 juni opkomen om 05:03 MEZT (03:03 UT); azimut 52°18’. Het 3e contact zou zijn om 06:32:08 en het 4e contact om 06:49:20 MEZT; azimut 71°56’; hoogte 14°41’. Om de gegevens compleet te maken: de diameter van Venus was 58” en de zonsdiameter 31’31”.
Canis Major
Toen we op de op de tweede juni aankwamen bij het vakantiehuis wachtte ons de eerste verrassing. In het noordoosten, daar waar de door Venus bedekte zon zijn glorieuze entree zou moeten maken, stonden bomen! Geen kans hier!
Daarbij kwam nog Kyra, de (Duitse) herdershond van de buren, die dikwijls vrij rondliep. Een weliswaar goedmoedig en speels, maar ook onbenullig beest, dat om de haverklap met een stok aan kwam draven en en passant de bierglazen van het tuintafeltje veegde. Wie wil daar z’n dure instrumentarium aan wagen?
Waarneemplek
Dat werd dus uitwijken. Was ik blij dat ik m’n auto-adapter voor de besturing van de SP had meegenomen… De eerste dag maakten we een verkennende wandeling in de omgeving en ontdekten aan een afgelegen wegje een parkeerhaven die geknipt leek voor waarnemen. Er was vrij uitzicht op het noordoosten. Dat was dus geregeld. Nu alleen het weer nog…
De weerberichten deden ons balanceren tussen wanhoop en vrees. Dinsdag de vijfde regende het en de aangekondigde opklaringen in de avond lieten lang op zich wachten. Ondertussen naderde het volgende “Tief Christiane” razendsnel vanuit het westen en had het Venuslievende deel van Nederland inmiddels al in rouw gedompeld. In Nederland was de kans dus verkeken om nog een glimp van de overgang te spotten…
Een wonder
Maar hier in Rübenau, zag Lisette om 4 uur ’s-Ochtends dat het onverwacht helder was geworden. Met een sprong het warme bed uit, de klaarstaande koffers met apparatuur de auto in en op weg. Tien minuten later stonden we op het parkeerplaatsje en stelde ik de telescoop op, terwijl een matineuze veldleeuwerik boven ons zijn zang liet horen en een ijszuil in het noordoosten de zonsopkomst aankondigde. Over ijs gesproken: het dak van onze auto was berijpt. Het was onder nul. Vanuit het westen naderden al cirrusvelden. Terwijl ik de telescoop opbouwde liep Lisette rondjes om warm te blijven.
Black Hole Sun
Daar verscheen de zon boven de heuvels de verte! We zagen direct het zwarte bolletje voor de zonneschijf door de kijker met Herschelprisma. De eclipsbrillen waren we namelijk vergeten… 🙁 De seeing was zeer slecht. Hierdoor was er geen kans om evt. druppeleffecten of atmosferische ring waar te nemen. Ik maakte foto’s op 3 manieren:
Met een Nikon coolpix uit de hand achter het oculair door het Herschelprisma;
Met een DMK 41 achter het Herschelprisma voorzien van een Omega Optical 706nm filter (TiO-lijn)
Met een DMK 41 achter het Solarscope SF70 H-alfafilter
(Klik op de onderstaande foto’s voor een vergroting.)
03:06 UT, 3 minuten na zonsopkomst. Nikon coolpix door Herschel-prisma03:15 UT, Nikon coolpix door Herschel-prisma03:23 UT, Nikon coolpix door Herschel-prisma04:26 UT, Bewolking komt op. Nikon coolpix door Herschel-prisma03:51 UT, DMK 41AU02.AS, H-alfa, door Solarscope SF-7004:41 UT, DMK 41AU02.AS, door Herschelprisma met 706nm filter04:46 UT, DMK 41AU02.AS, door Herschelprisma met 706nm filter04:51 UT, DMK 41AU02.AS, door Herschelprisma met 706nm filter
Cirrusvelden trokken voor de zon langs zorgden voor veel turbulentie, maar tussendoor konden nog enige foto’s worden geschoten. Toen om 10 voor 7 het laatste randje Venus van de zonneschijf was verdwenen, was het evenement voorbij. Opruimen en terug naar huis, naar een welverdiend ontbijt met broodjes maanzaad en zonnepitten.
Helaas was er door de mede-waarnemers drüben in den Niederlanden niets gezien met dank aan Christiane met haar regenwolken. Leider! Hopen op beter weer in 2117…
