De gevaren van zogenaamde zonsverduisteringstips
Aanstaande dinsdag 25 oktober is grofweg tussen 11 en 13 uur vanuit onze streken een gedeeltelijke zonsverduistering te zien. Een prachtig natuurverschijnsel, maar iedere keer vallen er toch ook weer oogletsels te betreuren. Nog steeds blijkt een grote groep mensen niet bekend met de gevaren van direct zonlicht in de ogen en met de combinatie zon en optiek in het bijzonder. Dat geldt niet alleen voor leken maar ook voor zogenaamde “experts”.
De site van Kamera-Express.nl – een van de grotere spelers op de fotografiemarkt – geeft “Tips en tricks om de zonsverduistering te fotograferen”. Ik heb ze met toenemende verbazing doorgelezen. Deze tips zijn ondeskundig, onjuist en zelfs ronduit gevaarlijk. Volg deze tips en als het een beetje wil heb je onherstelbare schade zowel aan je ogen als aan je camera.
Eclipsbril
De enige manier om met het blote oog veilig de zon waar te nemen is met een eclipsbril. Kamera-Express beweert echter: “Het is daarom verstandig om een eclipsbril opzetten [sic], óók als je door de camera naar de zonsverduistering kijkt.” Dit is gewoon een gevaarlijk advies! Of het nu een telescoop, een verrekijker of een cameralens betreft: het zonlicht wordt gebundeld als in een brandglas, in veel gevallen genoeg om een stuk papier in brand te zetten.
Een eclipsbril is niet bedoeld om achter een camera te gebruiken! Een eclipsbril is enkel ontworpen om de zon te observeren met het blote oog. Dit brilletje bestaat uit dun kunststoffolie met een opgedampt laagje metaal en zal onder het gefocust zonlicht gegarandeerd doorbranden. Ook kan de hitte van het gebundelde zonlicht de sensor, de sluiter en het diafragma van je camera beschadigen.
Filters
Kamera-Express.nl vindt het verstandig om een filter op je lens te zetten: “Je kan bijvoorbeeld een UV-filter of een sterke [sic] grijsfilter gebruiken.” Laat deze twee filters nu absoluut niet ontworpen zijn om de zon mee te fotograferen!
Een UV-filter op de lens verhoogt het contrast en voorkomt kleurzwemen op je opnamen bij zonnig weer waarbij veel UV in het spel is. Een grijsfilter is bedoeld om te stoeien met langere belichtingstijden. Beide filters zijn voor zonnefotografie volstrekt onvoldoende!
C’est le ton qui fait la musique
En dan de algehele toon van dit artikel: “er wordt afgeraden dat…”, “Het is daarom verstandig dat…”. Veel te vrijblijvend, de zon is niet om mee te spotten! Deze tips vallen onder de categorie “Wij raden aan om een parachute te gebruiken als je op 3000 meter hoogte uit het vliegtuig springt.”
Hoe dan wel?
De enige veilige manier om de zon te fotograferen – ongeacht welke camera dan wel lens je gebruikt – is het monteren van een astronomisch zonnefilter vóór het objectief van je camera. Deze zonnefilters bestaan uit reflecterend glas of folie in een vatting. Ze zijn volop en in allerlei maten verkrijgbaar bij bekende telescoopdealers.
Daarmee bescherm je niet alleen je ogen tegen alle gevaarlijke straling als je door de optische zoeker kijkt, maar houd je ook de hitte uit je optische systeem en bescherm je het delicate interieur van je camera.
Let ook op dat dit filter zo op je objectief gemonteerd wordt dat het er niet per ongeluk af kan vallen of waaien. Plak het desnoods vast met tape.
Nog even dit
In het zonlicht schuilt het kwaad vooral bij golflengten die we met onze ogen niet kunnen waarnemen: infrarood en ultraviolet licht. Al bij het eventjes rechtstreeks naar de zon kijken met het ongewapende oog is schade aan het netvlies mogelijk. Dat geldt ook bij het waarnemen van de zon door huis- tuin- en keukenmiddeltjes als chipszakken, snoepwikkels, cd’s, zonnebrillen, zonnebankbrilletjes, donkere negatieven en beroete glaasjes. Voor alle geldt: deze zijn niet ontworpen op het tegenhouden van schadelijke golflengten en dus NIET VEILIG.
“Maar ik voel niets, dan is het toch veilig?” NEEN. Je netvlies heeft geen pijnzenuw, dus oogletsel ontstaat ongemerkt. En is onomkeerbaar. Dus bestel maar vast, die witte stok en ga maar braille leren… Om licht gewijzigd Johan Cruyff aan te halen: Je ziet het pas als het te laat is.
Piet